بزاق زالوازچندین آنزیم تشکیل شده که به چندمورداشاره میشودکه برای بسیاری ازبیماری های رایج استفاده میشود.
آنزیم های موجود در بزاق زالو
۱)هیرودین:مهمترین ماده ضد انعقاد بزاق زالو است. پروتئینی متشکل از ۶۵ اسید آمینه است و ردیف اسیدهای آمینه آن با تکنیک PCR مشخص شده است. خاصیت ضد انعقادی هیرودین قوی تر از هپارین است. عمل هیرودین به وسیله عوامل دیگر موجود در زالو مانند همتین و آنتی استانین تقویت می شود. فعالیت هیرودین را از روی خاصیت ترومبین آن بیان می کنند.
هیرودین توانایی زیادی در ممانعت از انعقاد خون دارد به طوری که چند قطره بزاق دهان زالو قادر است مقدار زیادی خون را به صورت مایع نگه دارد و مانع انعقاد آن شود.
خواص دیگر هیرودین
هیرودین با انبساط ماهیچه های صاف جدار عروق سبب گشادی عروق و افزایش جریان خون می شود. هیرودین خاصیت بی حس کنندگی دارد؛ لذا دقایقی بعد از چسبیدن زالو به محل و ترشح بزاق منطقه بی حس می شود و احساس سوزش ناشی از نیش زالو از بین می رود و بیمار به راحتی وجود زالو و خونخواری آن را تحمل می کند.
۲) بدلين :
این یک آنزیم مهار کننده پروتئازها مانند تریپسین کیموتریپسین یا پلاسمین است که فاکتورهای تورم و پخش شدن در بافت می باشند.
۳) آپیراز:
یک آنزیم قوی ضد تجمع پلاکتها با اثرات روان سازی جریان خون است.
۴) اگلین :
ضمن این که یک آنزیم ضد تورم است ، ضد اکسیداسیون و ضد رادیکال نیز می باشد.
۵) دستابیلاز :
این آنزیم که یک فاکتور ضد تجمع پلاکتی بسیار قدرتمند است، با اثرات فیبرینولیزی و هیدورلیزکنندگی منجر به حل شدن لخته های خونی تشکیل شده می شود، این آنزیم به وسیله ی نیکونوف کشف گردید که یک شیوه ی درمانی بسیار هیجان انگیز را معرفی کرد.
۶) هیالورونیداز :
این ماده هم به عنوان فاکتور پخش کننده و هم به عنوان یک عنوان یک آنتی بیوتیک عمل می کند. این آنزیم با حل کردن مواد بافتی، زمینه پخش بزاق زالو را در بافت ها فراهم می کند و با این کار زالو توانایی می یابد بافت های دور دست را نیز تحت تأثیر قرار دهد و اثرات درمانی در همه جای بدن به خصوص در نزدیکی محل اتصال زالو به بدن بر جای بگذارد.
۷) لیپازها و استرازها
، از لیپولیتیک فاکتورها هستند و چربی ها را تجزیه می کنند و استفاده های درمانی از آن شروع شده است.
۸) یک ماده بی حس کننده :
وقتی زالو پوست را نیش می زند ، ایجاد یک زخم به شکل Y میکند ، که کاملا بدون درد می باشد و به دلیل وجود ماده قوی بی حس کنندگی ، به سادگی، احساس خنکی ایجاد می نماید. و بعد از حدود ۵ دقیقه پس از چسبیدن زالو به محل ، بیمار دیگر احساس درد و سوزش ندارد و تا آخرین مرحله زالو درمانی ، وجود زالو روی بدن به راحتی تحمل می شود.
۹) آنتي الاستاز:
این ماده که از طریق کنترل عمل الاستاز فعالیت می کند، آنزیمی است که الاستین جلدی را به خصوص در پوست ، تنزل می دهد.
۱۰) ماده گشادکننده رگ:
این ماده که هنوز به طور رسمی مشخص نشده بسیار شبیه هیستامین است. این ماده مانند نوروترانسمیترها که از ۳۴ غذای مغذی که در طول بدن زالوی هیرودواورینتالیس تقسیم شده اند ، ترشح می شود. چند دقیقه پس از اتصال زالو محل نيش قرمز و پرخون میشود ؛ شاید این پرخونی را بتوان به این ماده نسبت داد که جریان خون را در محل افزایش داده است.
۱۱) منوکسید نیتروژن سنتتاز :
این فاکتور موجود در بزاق زالو شبیه به نوع انسانی است که سبب ترميم اعصاب صدمه دیده میشود.
۱۲) اورگلاز:
دارای اثرات درمانی در بیماری آرتروز است. بسیار دیده شده است که افراد مبتلا به آرتروز زانو که از درد زانو و محدودیت حرکتی زانوها رنج می برند با چند جلسه زالو درمانی بهبودی بسیار می یابند. زالو همچنین کاتکولامین ترشح می کند که روی پایانه های عصبی بخصوص در پوست مانند دوپامین و سروتونین عمل می کند.
زالو خون را بهتر از حجامت از عمق بدن بیرون می کشد. زالو انداختن برای بیماریهای پوستی مثل جوش، دمل های صورت ، لکه ها و نقطه های سیاه و سفید و نظایر آن مفید است. امروزه زالو به دلیل خاصیت ضد انعقاد خود یکی از ابزارهای جراحی در پیوندها و دوام بافت پیوندی است.
تحقیقات نشان می دهدکه ۳-۵ روز پس از زالو اندازی عروق جدیدی در اطراف و حاشیه ی محل نيش زالو به وجود می آیند که برای تخلیه عروقی این ناحیه مفیدند.
بنابراین از نظر درمانی بسیار مهم است که درمان به زودی قطع نشود ؛ بلکه در دفعات بعدی نیز ادامه یابد تا بیماری و آسیب مرتفع شود. اثرات فارماکولوژیکی بزاق زالو به مدت ۱۰ ساعت یا بیشتر در محل زخم باقی می ماند. چنین اثراتی را نمی شود با مصرف مواد ضد انعقادی معمولی مثل هپارین در زخمهای کوچک پوست به وجود آورد. در بیشتر روشهای جراحی استفاده از زالو توسط جراح ماهر برای بیمار توضیح داده می شود ، این روش قدیمی یک روش بی درد کننده اساسی است؛ زیرا ترشحات زالو با تأثیر بر روی اعصاب اطراف محل درد، بی حسی موضعی ایجاد میکند.
